• Treffer 1 von 1
Zurück zur Trefferliste

Rozwój, wykorzystanie i ochrona fauny rybnej w brandenburskiej Odrze

  • Podobnie jak w przypadku wielu innych cieków wodnych, dolina Odry jest również starym obszarem osadnictwa ludzkiego (WOLTER & FREYHOF 2005). Pierwsze intensywne zasiedlenie Oderbruch miało miejsce już w latach 2000 - 800 p.n.e., drugie w okresie Cesarstwa Rzymskiego 50 p.n.e. - 325 n.e., a trzecie wraz z imigracją plemion słowiańskich w VI wieku n.e. (JAKUPI 2007). Rozległe wzrosty poziomu wody, które rozpoczęły się już w X wieku, doprowadziły do opuszczenia kilku słowiańskich kompleksów zamkowych i osad w Oderbruch w XIII-XV wieku, co następnie charakteryzowało się obrazem wiosek rybackich otoczonych murami przeciwpowodziowymi (JAKUPI 2007). Od wczesnego średniowiecza sama rzeka Odra przeszła liczne modyfikacje, zwłaszcza w jej górnym biegu, w tym jazy do obsługi młynów i wykorzystania energii wodnej (SELIGO 1925, UHLEMANN & ECKOLDT 1998, WOLTER & FREYHOF 2005). Notatka w BEKMANN & BEKMANN (1751, s. 1014) dostarcza informacji na temat ich zasięgu, zgodnie z którą król czeski Jan zadekretował już w 1337 r.: "... że Odra od Brieg doPodobnie jak w przypadku wielu innych cieków wodnych, dolina Odry jest również starym obszarem osadnictwa ludzkiego (WOLTER & FREYHOF 2005). Pierwsze intensywne zasiedlenie Oderbruch miało miejsce już w latach 2000 - 800 p.n.e., drugie w okresie Cesarstwa Rzymskiego 50 p.n.e. - 325 n.e., a trzecie wraz z imigracją plemion słowiańskich w VI wieku n.e. (JAKUPI 2007). Rozległe wzrosty poziomu wody, które rozpoczęły się już w X wieku, doprowadziły do opuszczenia kilku słowiańskich kompleksów zamkowych i osad w Oderbruch w XIII-XV wieku, co następnie charakteryzowało się obrazem wiosek rybackich otoczonych murami przeciwpowodziowymi (JAKUPI 2007). Od wczesnego średniowiecza sama rzeka Odra przeszła liczne modyfikacje, zwłaszcza w jej górnym biegu, w tym jazy do obsługi młynów i wykorzystania energii wodnej (SELIGO 1925, UHLEMANN & ECKOLDT 1998, WOLTER & FREYHOF 2005). Notatka w BEKMANN & BEKMANN (1751, s. 1014) dostarcza informacji na temat ich zasięgu, zgodnie z którą król czeski Jan zadekretował już w 1337 r.: "... że Odra od Brieg do Krossen powinna być i pozostać otwarta na szesnaście łokci i rozpiętość do dna: aby statki i ryby mogły swobodnie i bez przeszkód pływać w górę iw dół". (odpowiada to 9,3 metra, tzw. miara królewska). Takie apele o oczyszczenie Odry, które najwyraźniej przyniosły niewielki skutek, były powtarzane regularnie aż do XVII wieku i mogą być jednym z powodów, dla których żegluga na Odrze przez wiele stuleci miała raczej lokalne znaczenie, z ośrodkami we Frankfurcie nad Odrą i Wrocławiu. Po zakończeniu wojen śląskich Odra przeszła pod panowanie pruskie wraz z traktatem pokojowym w Dreźnie 25 grudnia 1745 r., a od drugiej połowy XVIII wieku zaczęła być coraz bardziej regulowana w celu promowania żeglugi (HERRMANN 1930, UHLEMANN & ECKOLDT 1998). W tym samym czasie tereny zalewowe ulegały coraz większym zmianom i wykorzystaniu rolniczemu, w tym rekultywacji Oderbruch w latach 1747 – 1753 pod rządami Fryderyka Wielkiego, która jest "prawdopodobnie największym ukierunkowanym działaniem zmieniającym krajobraz na terytorium Brandenburgii-Prus" (HERRMANN 1997). Pomimo tych różnorodnych zmian zachodzących na rzece i w jej obrębie, do dnia dzisiejszego na Odrze i w jej obrębie zachowały się warte ochrony zbiorowiska biotyczne i ekosystemy. Podstawą tego jest z pewnością niewielkie znaczenie Odry dla transportu towarowego i niespójny stan utrzymania, który umożliwił stosunkowo dużą zmienność szerokości i głębokości, a także naturalną różnorodność, ale także fakt, że jest to ostatnia duża rzeka Europy Środkowej, która swobodnie wpływa do morza na długości 500 kilometrów bez żadnych przeszkód dla migracji. Swobodna migracja jest podstawowym warunkiem wstępnym dla naturalnej dynamiki populacji ryb zależnej od przepływu i poziomu wody oraz funkcjonalnej łączności ważnych sub-siedlisk. Odra jest zatem jedną z najważniejszych rzek w Niemczech i Polsce, a nawet w całej Europie Środkowej, pod względem ekologii ryb i terenów zalewowych, a także rybołówstwa (SCHIEMENZ 1925; ALBRECHT 1964; DOHLE et al. 1999). Ma jednak nie tylko szczególne cechy faunistyczne ryb, które są niezwykle warte zachowania ze względu na naturalną ciągłość wzdłużną w dolnym i środkowym biegu, ale także ze względu na położenie na zachodnim krańcu strefy przejściowej do pontokaspijskiego regionu rybnego (PRZYBYLSKI i in. 2020). Spośród 51 historycznie odnotowanych rodzimych gatunków ryb, 42 gatunki są nadal obecne w niemieckim dorzeczu Odry. Jesiotr bałtycki jest obecnie reintrodukowany. Istnieje również sześć częściowo zadomowionych nierodzimych gatunków ryb.zeige mehrzeige weniger

Volltext Dateien herunterladen

  • Publikacje Instytutu Rybołówstwa Śródlądowego Poczdam - Sacrow 65 (2023); ISSN 1438-4876 [polnisch]

Metadaten exportieren

Weitere Dienste

Teilen auf Twitter Suche bei Google Scholar
Metadaten
URN:urn:nbn:de:kobv:186-opus4-176728
ISSN:1438-4876
Titel des übergeordneten Werkes (Polnisch):Schriften des Instituts für Binnenfischerei e.V. Potsdam-Sacrow
Titelzusatz (Polnisch):Publikacje Instytutu Rybactwa Śródlądowego w Poczdamie - Sacrow Tom 65
Schriftenreihe (Bandnummer):Schriften des Instituts für Binnenfischerei e.V. Potsdam-Sacrow (65 [polnische Ausg.])
Sonstige beteiligte Person(en):Christian (Autor) Wolter, Steffen (Autor) Zahn, Jörn (Mitarbeit) Gessner, Robert (Mitarbeit) Wolf, David (Mitarbeit) Ritterbusch, Ingo (Mitarbeit) Borkmann, Michael (Fotografie) Tautenhahn
Dokumentart:Fortlaufende Veröffentlichung / Periodika
Sprache:Polnisch
Erscheinungsjahr:2023
Jahr der Erstveröffentlichung:2024
Veröffentlichende Institution:Stadt - und Landesbibliothek Potsdam
Urhebende Körperschaft:Institut für Binnenfischerei e.V. Potsdam-Sacrow
Sonstige Beteiligte Körperschaft:Leibniz-Institut für Gewässerökologie und Binnenfischerei (Berlin)
Datum der Freischaltung:15.03.2024
Freies Schlagwort / Tag:Brandenburgische Oder; Fischfauna; Brandenburgia Odra; fauna rybna;
Jahrgang:2023
Ausgabe / Heft:65
Seitenzahl:199
Landkreise / Gemeinden:Potsdam
DDC-Klassifikation:0 Informatik, Informationswissenschaft, allgemeine Werke / 05 Zeitschriften, fortlaufende Sammelwerke / 050 Zeitschriften, allgemeine fortlaufende Sammelwerke
5 Naturwissenschaften und Mathematik / 50 Naturwissenschaften / 500 Naturwissenschaften und Mathematik
Lizenz (Deutsch):Es gilt das deutsche Urheberrecht.
Zugriff auf den Volltext:Uneingeschränkter Zugriff auf das Dokument