Open Access

Examines works of four German-Jewish scholars who, in their exile, sought to probe the pathology of the Nazi mind.– Provides an introduction, a biographical sketch, a historical discussion of the development of each individual’s thought, and an explication of each of the four major works.– Includes discussions of Wilhelm Reich, Erich Fromm, Siegfried Kracauer, and Erich Neumann.

[Conclusion] Niniejsza monografi a dowodzi, że inspirowana myślą Ericha Fromma teoria i praktyka edukacji może znaleźć w niej reprezentującą orientację emancypacyjną w krytycznej teorii edukacji spojną i wartościową wykładnię. Wskazuje także, że zaproponowany przez niego zbior ustaleń i rozwiązań bez większych przeszkod może stanowić dla pedagogiki ogolnej, teorii wychowania, jak rownież oddziaływań służących formowaniu całokształtu zdolności życiowych człowieka rezerwuar jednostkowych zapożyczeń. Ponadto dowodzi, że formułowane w jego książkach sądy i stawiane tam tezy pozostają istotnym źrodłem dla dalszego namysłu w pedagogice krytycznej, fi lozofi i edukacji oraz podejmowanych badań w rożnych obszarach nauk o wychowaniu. Wskazany i potencjalny wkład Fromma do pedagogiki ujęty w tej książce, ustalony na podstawie kompleksowego opracowania jego myśli, daje się sprowadzić do listy kilku złożonych zagadnień rozwiniętych w poszczegolnych rozdziałach, takich jak: koncepcja natury człowieka, jego rozwoju, podmiotowości, zdrowia oraz ideału wychowania; teoria społeczeństwa i jego wpływu na kształtowanie się osobowości oraz zdolności życiowych człowieka; dialektyczna koncepcja zmiany społecznej oraz miejsca i roli w niej edukacji; teoria jednostkowej i społecznej alienacji; koncepcja emancypacji przez edukację; teoria ruchu emancypacyjnego; koncepcja nauczyciela jako transformatywnego intelektualisty; teoria utopii społecznej; koncepcja doktryny pedagogicznej i ich powiązania w ideologii edukacyjnej radykalnego humanizmu; ogolna teoria ideologii; koncepcja ukrytego programu edukacji oraz kryteriow ich krytyki; teoria pedagogii azylu. Należy zaznaczyć, że konsekwentna realizacja zadania badawczego wymagała nie tylko rekonstrukcji, analizy i odczytania koncepcji Fromma, jej kontekstu fi lozofi cznego oraz wpływu środowisk intelektualnego i kulturowego, z jakich się wywodzi, ale w kilku przypadkach również określenia, referowania czy wskazania stanu aktualnej dyskusji w pedagogice oraz poszczególnych naukach humanistycznych i społecznych na temat zagadnień, do których nawiązuje w swoich interdyscyplinarnych z założenia pismach. Innymi słowy, zadanie wymagało dostosowania się do okoliczności warunkujących podjętą pracę przekładu, by możliwe było prawidłowe przedstawienie konsekwencji myśli Fromma dla pedagogiki oraz jej adaptacja na gruncie dyscypliny i zgodnie z obowiązującymi w niej stanem wiedzy i regułami metodologicznymi.

Podjęty w monografii temat charakteryzuje się uniwersalnością, albowiem problematyka wojny i pokoju jest stale aktualna i niezmiernie znacząca. Co więcej, o uniwersalności tematu świadczy i to, że wojna, jako destrukcyjne zjawisko społeczne, nie została jak dotychczas wyeliminowana z przestrzeni społeczno-politycznej. Stąd dyskurs naukowy nad genezą kolektywnej agresywności może stanowić nowy impuls w debacie zarówno naukowej i politycznej, jak i medialnej ze Wstępu.

La Scuola di Francoforte costituisce, nel panorama filosofico-politico del Novecento, una delle più ricche e interessanti esperienze di declinazione, di riattualizzazione e, per alcuni aspetti, di critica del marxismo. L'articolo presenta una sintetica ricostruzione l’itinerario teorico della prima generazione della Scuola di Francoforte, concentrandosi in particolare sulle opere degli intellettuali più rappresentativi all’interno di essa (Max Horkheimer, Erich Fromm, Theodor W. Adorno, Friedrich Pollock, Herbert Marcuse), con l’obiet- tivo di evidenziare le innovazioni, in chiave di teoria sociale, apportate da questi autori rispetto alla teoria marxiana.