TY - JOUR A1 - Fiała, Edward T1 - Amor idolatricus w >Pornografii< i >Kosmosie< Gombrowicza. Perspektywa frommowska Amor [Idolatricus in >Pornography< and >Cosmos< by Gombrowicz. A Frommian Perspective] JF - Edward Fiała et al. (Eds.): Psychoanalityczne interpretacje literatury: Freud, Jung, Fromm, Lacan, Lublin (Wydawnictwo KUL) Poland 2012, Polish. Y1 - 2012 ER - TY - JOUR A1 - Fiała, Edward T1 - O początkach i perspektywach psychoanalitycznej interpretacji literatury: Gombrowicz w optyce Freuda i Fromma [On the Beginnings and Perspectives of the Psychoanalytic Interpretation of Literature: Gombrowicz in the Perspective of Freud and Fromm] JF - Pamiętnik Literacki: czasopismo kwartalne poświęcone historii i krytyce literatury polskiej, Vol. 92, No.4 (2001), pp. 75-96. N2 - Zainteresowanie psychoanalizą w Polsce wykazuje zmienne koleje losu. Najkrócej można by powiedzieć, że intuicje i odkrycia Freuda wzbudzały znamienny rezonans intelektualny w Dwudziestoleciu międzywojennym ..., żeby następnie ulec zapomnieniu czy wyparciu, zresztą nie bez wpływu >czynników oficjalnych< – w Polsce komunistycznej. W ostatnich jednak latach obserwujemy >powrót psychoanalizy<, z czego znakomicie zdaje sprawę numer 1/2 >Tekstów Drugich< z 1998 roku. Szkic ten składa się z dwóch części, które mają poziom interpretacyjny i teoretyczny. W pierwszej pokazujemy klasyczne zastosowanie wczesnej psychoanalizy do badania tekstu, a w drugiej – proponujemy nowy sposób interpretacji, wykorzystując współczesną myśl psychoanalityczną. Początki >krytyki freudowskiej< wiążą się z próbami analizy literackiej pióra samego Freuda, a także z jego esejem teoretycznym Pisarz i fantazjowanie. Zająłem się tym zagadnieniem szerzej w mojej pracy pt. Modele freudowskiej metody badania dzieła literackiego (Lublin 1991). Toteż tutaj ograniczę się tylko do praktycznej ilustracji freudowskiej metody badania literatury na przykładzie opowiadania Gombrowicza Na kuchennych schodach, żeby ostatecznie wydobyć istotne rejestry teoretyczne i aksjologiczne freudyzmu. Druga część szkicu to refleksja nad ważną książką Ericha Fromma Rewizja psychoanalizy, w której autor proponuje nową wizję człowieka na tle nieświadomościs połecznej, przekraczając tym samym Freudowską >grawitację libidalną< w kierunku rozległej problematyki idola. Ten reformatorski punkt widzenia współczesnej psychoanalizy, który docenia również duchowy wymiar człowieka, próbujemy na koniec także zastosować do interpretacji wybranych aspektów twórczości Gombrowicza. N2 - The interest in psychoanalysis in Poland shows changing fortunes. In short, it can be said that Freud's intuitions and discoveries aroused a significant intellectual resonance in the interwar period …, only to be subsequently forgotten or suppressed, not without the influence of >official factors< – in communist Poland. In recent years, however, we have been observing the >return of psychoanalysis<, which is perfectly evidenced by issue 1/2 of >Teksty Drugie< from 1998. This sketch consists of two parts, which have an interpretative and a theoretical level. In the first we show the classic application of early psychoanalysis to textual research, and in the second – we propose a new way of interpretation, using contemporary psychoanalytic thought. The beginnings of >Freudian criticism< are associated with attempts at literary analysis by Freud himself, as well as with his theoretical essay The Writer and the Fantasy. I dealt with this issue in more detail in my thesis entitled Models of the Freudian method of studying a literary work (Lublin 1991). Therefore, here I will limit myself only to a practical illustration of the Freudian method of studying literature on the example of Gombrowicz's story On the Kitchen Stairs, in order to finally extract the essential theoretical and axiological registers of Freudianism. The second part of the sketch is a reflection on Erich Fromm's important book Revision of Psychoanalysis, in which the author proposes a new vision of man against the backdrop of social unconsciousness, thus transgressing Freud's >libidinal gravity< towards the extensive problematic of the idol. Finally, we try to apply this reforming point of view of contemporary psychoanalysis, which also appreciates the spiritual dimension of man, to the interpretation of selected aspects of Gombrowicz's work. [Google translator, 12/2022] Y1 - 2001 ER - TY - JOUR A1 - Fiała, Edward T1 - Od libido do idola : wokół >Rewizji psychoanalizy< Ericha Fromma [From Libido to Idol: Around Erich Fromm's >Revision of Psychoanalysis<] JF - Teksty Drugie: teoria literatury, krytyka, interpretacja, 2000, No. 6 (65), pp. 115-129. N2 - W rozwoju psychoanalizy, której początki sięgają przełomowego dzieła Zygmunta Freuda >Die Traumdeutung. Über den Traum< z roku 1900, można obserwować bogatą dynamikę zjawisk, sporów i nurtów. W kolejnych dekadach zaznaczył się podział na psychoanalizę ortodoksyjną, czyli Freudowski styl uprawiania psychologii, i koncepcje dysydentów, jak np. Karola Gustawa Junga (psychologia analityczna) czy Alfreda Adlera (psychologia indywidualna). Stanowisko Fromma określa się jako analityczną psychologię społeczną. Różnice między dysydentami a Freudem widać już w samym pojęciu nieświadomości. Dla Freuda nieświadomość jest przede wszystkim dominującą funkcją aparatu psychicznego jednostki pierwotnie samowystarczalnej. To sfera ukryta przed okiem świadomości, ale potężna, irracjonalna, która składa się z energii libido, treści wypartych i treści tłumionych. W tzw. drugiej topice psychiki z roku 1932 Freud wyróżnił tu jeszcze trzy struktury, czyli Id, Superego i Ego, którym przypisał różny stopień świadomości – wyłączając Id jako żywioł całkowicie nieświadomy. Nie wchodząc w szczegóły i pomijając koncepcje Junga, a także Adlera – wypada nam skupić się na definicji nieświadomości w ujęciu Fromma. Otóż mówi on o tzw. nieświadomości społecznej, która bezpośrednio relacjonuje jednostkę z kontekstem międzyludzkim. Jednocześnie amerykański psycholog odwołuje się do pism Freuda jako źródłowej inspiracji dla swojej perspektywy badawczej, co umiejętnie wydobywa Robert Saciuk, który >Rewizję psychoanalizy< … przełożył na język polski i zaopatrzył na końcu w informatywną notatkę o autorze, w której trafnie podkreśla Freudowski rodowód myśli Fromma, a mówiąc bardziej konkretnie – jego zakotwiczenie w twórczej inspiracji pracy ojca psychoanalizy, pt. Group Psychology and the Analysis of the Ego, w której czytamy. N2 - In the development of psychoanalysis, which dates back to Sigmund Freud's groundbreaking work >Die Traumdeutung. Über den Traum< from 1900, one can observe the rich dynamics of phenomena, disputes and trends. In the following decades, there was a division between orthodox psychoanalysis, i.e. the Freudian style of practicing psychology, and the concepts of dissidents, such as Carl Gustav Jung (analytical psychology) or Alfred Adler (individual psychology). Fromm's position is described as analytical social psychology. The differences between dissidents and Freud can be seen in the very concept of the unconscious. For Freud, the unconscious is primarily the dominant function of the mental apparatus of the originally self-sufficient individual. It is a sphere hidden from the eye of consciousness, but powerful, irrational, which consists of libido energy, repressed content and suppressed content. In the so-called In the second topic of the psyche from 1932, Freud distinguished here three more structures, i.e. Id, Superego and Ego, to which he attributed different degrees of consciousness – excluding the Id as a completely unconscious element. Without going into details and omitting the concepts of Jung and Adler, we should focus on Fromm's definition of the unconscious. He speaks of the so-called the social unconscious that directly relates the individual to the interpersonal context. At the same time, the American psychologist refers to Freud's writings as a source of inspiration for his research perspective, which is skillfully extracted by Robert Saciuk, who translated >The Revision of Psychoanalysis< [...] into Polish and provided at the end with an informative note about the author, in which he aptly emphasizes the Freudian origin of Fromm's thought , and more specifically – its anchoring in the creative inspiration of the work of the father of psychoanalysis, entitled Group Psychology and the Analysis of the Ego, in which we read. [Google translator, 12/2022] Y1 - 2000 ER -